پودر سوربیتول یک شیرین کننده با فرمول مولکولی C6H14O6 و جرم مولی ۱۸۲٫۱۷۱۸ گرم بر مول است. این ترکیب یک پلی ال طبیعی است که قدرت شیرین کنندگی آن بسیار کمتر از قند سفره است و از ۶ اتم کربن و ۶ گروه الکل تشکیل شده است. برخلاف اوزها، عملکرد کتون یا آلدهیدی ندارد. این قند الکلی دارای سه ایزومر است که شناخته شده ترین آنها مانیتول است. محلول در آب و بسیار کم در اتانول محلول است .
سوربیتول محصول اصلی فتوسنتز گیاهی است و برای اولین بار در سال ۱۸۷۲ توسط یک شیمیدان فرانسوی کشف شد و از آن زمان در مناطق بسیار بزرگی مورد استفاده قرار گرفت. در صنایع غذایی، پودر سوربیتول به عنوان افزودنی غذایی با شماره E420 در بسیاری از محصولات رژیمی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه مقاله در رابطه با عوارض پودر سوربیتول توضیحات بیشتری ارائه می گردد.
فهرست
ویژگی های پودر سوربیتول
- یک شیرین کننده مورد استفاده در مواد غذایی، فارماکولوژی و آرایشی است.
- قند خون را تحت تأثیر قرار نمی دهد زیرا وابسته به انسولین نیست.
- اثر ملین دارد و برای تصفیه کبد و کیسه صفرا مفید است
- ممکن است مسئول سوء جذب باشد.
- بیشتر در میوه ها یافت می شود.
روش تولید سوربیتول
سوربیتول ابتدا از مواد خام مانند ذرت، سیب زمینی، سورگوم یا گندم تولید می شد بدین ترتیب که دانه ها و ریشه ها تحت تمیز کرده و تحت آسیاب مرطوب قرار می دادند. سپس تولید کنندگان محتوای نشاسته را استخراج و تغلیظ می کنند. این نشاسته سپس تحت فرآیند تصفیه و مایع سازی آنزیمی قرار می گیرد.
در مرحله بعد، نشاسته تحت یک فرآیند تجزیه به قند دکستروز ساده تبدیل می شود. پس از ساخت دکستروز غلیظ آن را تحت هیدروژناسیون قرارمی دهند. پس از خالص سازی، تغلیظ و انجماد، محصول نهایی یعنی پودر سوربیتول آماده است.
عوارض جانبی و خطرات پودر سوربیتول
بر اساس تحقیقات عوارض پودر سوربیتول شامل نفخ، افزایش وزن، گرفتگی معده، اسهال، ضعف، سرگیجه و حالت تهوع است. اگر باردار یا در دوران شیردهی هستید، نباید پودر سوربیتول را مصرف کنید زیرا این شیرین کننده از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل می شود و باعث ایجاد علائم مسمومیت می شود.
پودر سوربیتول می تواند در برخی افراد باعث سوء جذب و ناراحتی قابل توجه گوارشی شود. حتی اگر به طور دقیق آلرژی نباشد، این مشکل در هضم سوربیتول می تواند علت علائم ناخوشایند مختلفی باشد: نفخ، گاز معده، درد معده، اسهال و غیره. در این حالت تجمع سوربیتول در روده مشاهده می شود که از هضم طبیعی آن جلوگیری می کند. مانند عدم تحمل فروکتوز، سوربیتول با جذب ضعیف در روده انباشته می شود و توسط فلور روده تخمیر می شود. این تخمیر است که مسئول ناراحتی گوارشی است.
سندرم روده تحریک پذیر یا IBS یک اختلال طولانی مدت در دستگاه گوارش است که علائم آن می تواند بسیار دردناک باشد و با زندگی روزمره تداخل داشته باشد: درد شکم و نفخ شایع ترین علائم این بیماری هستند. مصرف پودر سوربیتول می تواند علائم IBS را بدتر کرده و منجر به تشدید آن شود. بنابراین، افراد مبتلا به IBS باید از مصرف غذاهای حاوی پودر سوربیتول پرهیز کنند، به خصوص اگر بدانند که دچار عدم تحمل این شیرین کننده هستند.
این افراد همچنین باید از مصرف سیب، زردآلو، شاه توت، گیلاس، خرما، انجیر، شلیل، گلابی، هلو، آلو، کشمش و بسیاری از میوه های خشک دیگر، نوشابه های رژیمی و سایر نوشیدنی های بدون قند، غذاهایی که برای افراد دیابتی طراحی شده اند و آدامس و آب نبات بدون قند خودداری کنند.
مصرف بیش از اندازه پودر سوربیتول به همان دلیلی که می تواند به درمان یبوست کمک کند می تواند باعث اسهال شود. خطرناک ترین اثر اسهال کم آبی بدن است. اولین اولویت پزشک در هنگام درمان اسهال، جلوگیری یا معکوس کردن کم آبی بدن با آب و الکترولیت ها است.
رژیم کتوژنیک (یا کتو) از چربی ها به جای کربوهیدرات ها به عنوان منبع اصلی انرژی استفاده می کند. برای انجام این کار، کربوهیدرات ها باید تقریباً به طور کامل از رژیم غذایی حذف شوند. رژیم کتوژنیک به حالتی به نام کتوز بستگی دارد. هرگونه اختلال در کتوز تغذیه ای ممکن است با این مزایا تداخل داشته باشد. مصرف پودر سوربیتول قند خون را زیاد افزایش نمی دهد، اما می تواند در مقدار خیلی کم نیز باعث خروج از حالت کتوز شود.
در صورت درمان هیپرکالمی یا هیپوکالمی، اکیداً توصیه می شود که سوربیتول بیش از حد مصرف نشود زیرا یکی از عوارض پودر سوربیتول اثر ملین آن است که می تواند دفع الکترولیت ها را تسریع کند.